|
Pythium
aphanidermatum
Ani Solgunluk (Çökerten)
Etmenin
genel özellikleri :
Pythium
aphanidermatum (Edson)
Fitzp. toprak kökenli bir fungal etmen ve çok geniş konukçu dizisine sahip
kosmopolitik bir patojendir. Pythium' un en agresssif türlerinden
biri ve bir çok bitkide çökerten, kök ve gövde çürüklüğü ve meyve ve çim
bitkilerinin yanıklığı hastalıklarına neden olmaktadır. Bir çok tek yıllık
bitki, kabakgiller ve çimlerde ekonomik önemde hastalık yapmaktadır. Fungus
nemli topraklarda canlı kaldığı ve en iyi şekilde geliştiği için su küflerinden
biri olarakda anılır. Sıcak koşullar
patojenin en sevdiği ortamlar olup, seralarda da büyük problemler oluşturmaktadır.
Fungus dünyanın her yerinde özellikle sıcak bölgelerde ve seralarda görülmektedir.
Fungus 27-34 °C arasındaki sıcaklıkları ve
nemli ortamları terçih eder. Konukçuları; şekerpancarı, biber, krizantem,
kabakgiller, pamuk ve çim bitkileri sayılabilir. Phythium toprakta
üreme organları olan oospor, hif ve sporongia olarak kalmaktadır. Özellikle
dayanıklı olan üreme organı sayesinde nemli topraklarda uzun yıllar canlılıklarını
koruyabilir. Bu oosporlar direkt çimlenerek enfeksiyon yapabildiği gibi,
sporongia ve ondan oluşturduğu hareketli zoosporlar ilede enfeksiyon yapabilir.
Zooporlar infekte etmeden önce kamçılarını kaybederek enkist olmakta ve
bir çimlenme tüpü oluşturarak enfeksiyonunun gerçekleştirir. Bitki dokusunda
oluşan diğer üreme organı sporangia benzer şekilde cimlenmekte ve enfeksiyonlarını
gerçekleştirir. Patojen infekteli bitki artıkları taşınarak ve serbest
su bulduğunda zoosporları ile de hareket ederek yayılma gösterir.
Belirtileri:
Fungus
bitkilerin tohumlarını, genç dokularını, toprak seviyesine yakın gövde
dokularını, meyve ve kökleri infekte etmektedir. Hastalık belirtileri
ve zararı infektelen bölgedeki bitkilere bağlıdır. Bitkiler fungal etmene
karşı çimlenme ve genç dönemlerinde oldukça hassastır. Başlangıç belirtileri
zayıf veya düzensiz çimlenme (çimlenme öncesi çökerten) şeklinde olabilir.
Çimlenen fidelerde çimlenme sonrası oldukça duyarlı ve çökertene yakalanabilir.
İnfektelenene fideler suyla ıslanmış gibi görülür ve bitki çöker. Tüm
bitki bu devrede tamamen yok olabilir. Hastalık etmeninin gövde çürüklüğü,
özellikle bitkiler genç dönemde iken bir çok tek yıllık ve tohum yatağı
bitkilerin toprağa yakın olan gövdelerinde ortaya çıkar. Hastalık belirtileri
toprak seviyesindeki gövde üzerinde suyla ıslanmış gibi leke şeklinde
görülmeye başlar. Bitki dokuları yapış yapış olur. Lekeler gödeyi kuşadacak
şekilde genişlerse, bitkiler yan yatabilir. Eğer patojen bitki tarafından
engellenirse, lekeler kurur ve bitki tekrar sağlığına kavuşabilir. Netice
itibari ile lekeler çökük ve kahverengi bir ren alır.
Çim: Pythium yanıklığı turf çimlerinin en agressif hastalıklarından
biridir. Çimler çoğunlukla ölmekte ve nadir olarak iyileşirler. Yanıklık
küçük, yuvarlak, kırmızı kahverengi lekeler olarak başlamaktadır. Çim
yaprakları koyu bir yeşil, suyla ıslanmış bir görünümdedir ve fungusun
pamuksu miseli cimlerin üzerini kaplayabilir.
Kabakgiller: Olgun bitkilerin toprak ile temas eden toprak üstü aksamlarısda
fungusa hassastır. Özellikle hıyar ve diğer kabakgil bitkilerinde bu durum
ortay çıkar. Yanıklık suyla ıslanmış bölgeler olarak ortay çıkar ve çürüyen
meyvenin üzerinde lekeler genişler ve fungusun pamuksu beyaz miseli görülmeye
başlar.
Şekerpancarı: Pythium kök çürüklüğü sıcak topraklarda yetişen
şekerpancarının en ciddi hastalıklarından biridir. Hastalık belirtileri
yaprakların solamsı ve alt yaprakların olgunlaşmadan ölmesi olarak ortaya
çıkar. Kök belirtileri siyah nekrozlar ile karekterize edilir ve infeksiyonun
başladığı yan köklerden ana köke doğru bir ilerle gösterir. Ana kökün
büyük bir bölümünün yüzeyin rengi değişir. Hastalık çoğunlukla ana kökten
aşağıya doğru ilerler ve sekonder çürükçül organizmaların tarafından
da istila edilerek yumuşak çürüklüğe neden olur.
Mücadelesi:
Kültürel Mücadele:
1.
Hastalık ile bulaşık özellikle çoğalmada kullanılan yumru ve tohumların
hastalıktan ari olmasına dikkat edilmeli.
2. Hastalığın bulunduğu alanlarda toprak dranajına önem verilmeli
ve tarlada su birikmesine müsade edilmemeli.
3. Bitkiler
sık dikilmeden kaçınılmalı ve havalanma iyi olacak şekilde dikimler
yapılmalı.
4. Hastalık etmeninden korunmak için sanitasyon (teöizlik) işlemlerine
büyük önem verilmeli, temiz saksı, alet, yetiştirme ortamalrı ve toprak
kullanılmalı.
5. Hastalıklı bitki artıkları inokulum kaynaklarının azalması
yetiştirme ortamlarında uzaklaştırılmalı ve imha edilmeli.
6. Bitkilein
yaralamaktan kaçınılmalı.
7.
Sağlıklı
bitkiler zayıf yetişen bitkilere göre infeksiyonlara daha dayanıklıdır.
Kimyasal
Mücadele:
Zirai
Mücadele Teknik Talimatlarına göre tavsiye edilen kimyasal ilaçlar aşağıdaki
tabloda verilmektedir.
Kullanılan
Kimyasal İlaçlar (Fungisid) |
Kullanım
Miktarı
(100 Litre)
|
Bakır
Oksiklorid WP 50% |
500
g fidelik |
Benomyl
WP 50 % |
100
g |
Bordo
Bulamacı Sıvı |
500+1000
g fidelik |
Captan
WP 50 % |
250
g Fidelik |
Captan+PCNB
Toz 10+10 % |
40
g/ m2 Toprak |
Chlorothalonil
WP 75% |
200
g |
Formaldehit
EM 400 g/l |
4
lt (m2 ye 150 cc) |
Mancozeb
WP 80% |
200
g |
Maneb
WP 80% |
200
g/100kg tohum |
Maneb
WP 80% |
250
g fidelik |
Methyl
Bromide Gaz 98% |
60
g m2 toprak |
PCNB
Toz 18% |
35
g/m2 toprak |
Propineb
WP 70% |
250
g fidelik |
Thiram
WP 80% |
200
g/100kg tohum |
Tolclofos
Methyl WP 50 % |
100
g |
Hymexazol
SC 360 g/l |
150
cc |
|