Etmenin
genel özellikleri :
Sclerotinia
sclerotiorum (Lib.) de Bary fungal bir etmen olup, beyaz yada yumuşak
çürüklük olarak bilinir ve hemen hemen her yerde tarlada ve taşıma esnasında
büyük kayıplara neden olabilir. Hastalık etmeni biraz serin ve nemli
koşulları sever ve kayıplara daha fazla sebep olabilir. Hastalık bir
bölgeye girdinmi oradan onu uzaklaştırmak imkansızdır. Hastalık etmeni
luşturduğu dayanıklı organları (sclerot) sayesinde uzun yıllar toprakta
canlılığını muhafaza edebilir. Konukçularından bazıları; Domates, Patates,
Fasulye, Patlıcan, Havuç, Kereviz, Biber, Kabak, Elma, Karanfil gibi
geniş bir konukçu listesine sahiptir.
Sclerotinia genusunun türleri, ya toprak kökenli ya da hava kökenli
patojenler olarak fonksiyon görürler. Hastalık etmeni hastalıklı dokularda
bol miktarda dayanıklı üreme organı olan sklerotlar üretir, eğer bu
scrotlar apothecium (eşyeli spor üretme organı, askospor) oluşturarak
çimlenirlerse, infeksiyon bitkilerin toprak üstü aksamlarında meydana
gelir. Toprak hattında ise infeksiyon ya askosporlardan ya da sklerotial
infeksiyon sonucu ortaya çıkmaktadır, toprak altındaki infeksiyonlar
da direk olarak sklerot infeksiyonlarıyla olmaktadır. Sclerotinia türlerinin
yaşam döngülerinin tamamı, yaklaşık olarak %90' ı sklerot halinde bulunmaktadır.
Yılın belirli zamanlarında, fungusun genetiksel özelliğine ve değişik
çevre faktörelrine bağlı olarak sklerotlar çimlenir ve konukçuyu direkt
olarak enfekteleyen misellerini ya da apothecium organlarını meydana
getirir. Miselyum ile konukçuenfeksiyonu yoprak seviyesinde ya da altında
meydana gelir. Sklerotlar ekzogenous besinlerin varlığında çimlenir
ve ilk olarak cansız organik maddeleri istila eden ve daha sonra ise
canlı bitki dokularını infekteyen misellerini meydana getirir. Konukçıu
dokunun kütikula dokularının enfeksiyonu mekanik bir basınç ile başarılır.
Misel infeksiyonu sclerotların bulunduğu bölgeden 2 cm kadar uzaklıktaki
bitkileri infekteyebilir. Eşeyli üreme devresinde ise fungus hava yolu
ile etrafa dağılan askosporları üreten apothecium organını meydana getirir.
Bu tür çimlenme için genellikle 10-20 °C' lik bir sıcaklığa gereksinim
duyulur. Uygun sıcaklık ve nem koşulları altında askosporlar serbest
kaldıktan sonra 3-6 saat içerisinde çimlenmektedir. Askosporlar canlı
olmayan konukçu dokularını çimlenir ve infekteler. Daha sonra ise gelişen
miselyum bitkinin sağlıklı dokularını infektelemektedir. İnfeksiyondan
sonra bitki dokularının içerisinde ya da üzrinde yüzeysel olarak tekrar
sklerotlar oluşmaktadır. Bitki dokularının ölmesi ya da sklerotların
bir şekilde toprağa düşmesi ile bunlar toprakta haftalar hatta yıllarca
dinlenme sporları olarak kalabilir. Aktif gelişme koşulları bulunca
bunlar tekara çimlenir ve yeni enfeksiyonlarını meydana getirir. Oluşan
sklerotlar uzun yıllar toprakta canlılığını muhafa edebilir ve toprak
nemi, pH ve toprak sıcaklığının canlılığı üzerinde çok fazla bir etkisi
bulunmamaktadır, bunu rağmen yüksek sıcaklık ve nem oranı bunlarının
konukçusu bulunmadığı zamanlarda çimlenmesini teşvik ettiği için toprak
yüzeyine yakın sklerotlarda parçalanma ya da ölümler söz konusu olabilir.
Bir çok mikroorganizma sklerotlar üzerinde öldürücü etkiye sahip olabilir,
Coniothyrium minitans ve bazı Trichoderma spp. türlerinin
bunlar üzerinde mykoparazit olarak etki yaptığı bilinmektedir. Funguslardan
elde dilen á-1,3 glucanase' ın sklerotial dokuları parçalamakta ya da
lysise etmektedir.
Sclerotinia libertiana ve Whetzelinia sclerotiorum diğer
akarabası olan funguslardır.
Belirtileri:
Dallarda, yapraklar ve gövde de ortaya çıkan belirtiler ilk önce suda
ıslanmış bir görünüm alır ve daha sonra dokular fungusun beyaz iplik
benzeri miselleri ile kaplanır. Küçük siyah organeller (sclerot) pamukumsu
miseller üzerinde oluşur. Belirtinin görüldüğü organların üst kısmındaki
dokular sararır, aniden solar ve daha sonradan ölür. Bir ya da bir kaç
simptom bitkinin tamamını öldürebilir.
Mücadelesi:
Kültürel Mücadele:
1. Bitkileri
aşırı sulamadan kaçınılmalı ve havalanmasına önem verilmeli.
2. 3-4 yıl ürün ratasyonu yapılmalı.
3. Gereksiz azotlu gübrelemeden kaçınılmalı.
4. Toprak solarizasyonu uygulanabilir.
5. Ürünler depolanacak ise iyi depolama koşulları kullanılarak
zarar en alt seviyeye çekilebilir.
6. Bahçe temizliğine önem verilmeli.
Kimyasal
Mücadele:
Zirai Mücadele Teknik Talimatlarına göre tavsiye
edilen kimyasal ilaçlar aşağıdaki tabloda verilmektedir.