Etmenin
genel özellikleri :
Domateslerde
görülen Fusarium etmenleri:
-
Fusarium oxysporium Schl. f.sp.
lycopersici (Sacc.) S.&H.
(Solgunluk Hastalığı)
-
Fusarium oxysporium Schl. f.sp.radicis-lycopersici J. S.
(Kök Çürüklüğü Hastalığı)
- Fusarium
solani
Fusarium
oxysporium Schl. f.sp. lycopersici
(Sacc.) S.&H.
(Solgunluk Hastalığı):
Solgunluk etmeni, tropoik ve suptropik iklim
koşulları, özellikle kumlu topraklarda daha zararlıdır. Fungal hastalık
etmeni olan fungus toprakta misel ve spor formunda, özellikle de dayanıklı
sporları olan klamidiospor olarak olumsuz koşulları geçirirler. Hastalık
etmeni tohum ve toprak kökenlidir. İnfekteli bitkilerden elde edilen
tohumların yaklaşık % 3' nin bulaşık olduğu belirlenmiş ve fungus tohum
kabuğu altına yerleşmektedir. Uzun mesafeli taşınmalar genellikle bu
yolla olabilir. Sulama suyu, toprak işleme aletleri ve bulaşık bitkiler
ile yakın ve uzak mesafelere taşınabilir. Fungusun
3 çeşit eşeysiz sporu var, çok rastlanan mikrokonidiler 1-2, makrokonidiler
3-4 bölmeli ve klamidiosporları 1-2 bölmeli ve kalın hücre duvarlıdır.
Makrokonidiler incelendiğinde muz gibi kıvrık sporları ile en iyi şekilde
tanınırlar.
Belirtileri:
Fide devresinde hastalık belirtisi ilk önce solgunluk olarak kendini
gösterir ve daha sonlaraı fideler ölebilir. Yaşlı bitkilerde oluturduğu
belirtiler ise, yaprak damarlarının açılması, bitkilerin
bodurlaşması, alt yapraklarının sararması, adventif kök oluşumu (yeni
kök oluşumu),yaprak ve dalların solması ve yaprak kenarlarında nekrozların
oluşumu şeklindedir. Sera koşullarında solgunluk belirtileri genellikle
gün ortasında ve sıcak havalarda kendini belli eder. Gözlenen bu belirtiler
genellikle bitkinin veya yaprağın bir yarısında görülmektedir. İletim
dokusu hastalığı olduğu içinde bitkiler canlı iken etmenin bitki üzerinde
misel ve sporlarını oluşturmayabilir. Hastlığın şiddetli ve sık olduğu
bölgelerde bitkiler üzerinde açık pempe renkte spor ve misellerine rastlanabilir.
Köklerdeki belirtiler ise özellikle küçük yan köklerin siyah bir renk
almasına, daha sonrada çürümesine neden olabilir. Kölerin ölmesinden
dolayıda bitkiler sararır ve solarlar. Bitkinin toprak yüzeyine yakın
gövdesinden enine kesite bakıldığında, iletim demetlerinde kahverengi
bir halka görülür.
Fusarium
oxysporium Schl. f.sp.radicis-lycopersici J. S. (Kök
Çürüklüğü Hastalığı):
Konukçuları Solonaceous ve Leguminous bitkileri ile sınırlı olup, domates,
biber, patlıcan, soyafasulyesi, fasulye, bezelye ve yerfıstığıdır. Fungus
serin toprak sıcaklıklarını tercih eder.
Belirtileri: Kök ve toprağa yakın gövde kısımlarında görülen
hastalık diğer Fussarium türünden farklı belirti gösterir. Fungus
köklerin kortikal dokularından ve sekonder ya da yan köklerin oluşumundan
doğan doğal açıklardan bitkiye giriş yapar, bundan dolayı bu bölgedeki
iletim dokularına doğru ilerleyen bir kahverengi bir leke ouşturur.
İletim demeti kararması zamanla yukarı doğru ilerleme gösterir. Genç
fideler fungus tarafından ölmesine rağmen, tiçari koşullarda yetiştirilen
gelişmiş bitkiler ilk meyve alımına kadar hiç solgunluk göstermeyebilir.
Ağır meyve bağlamış bitkiler güneşli günlerde solgunluk gösterir, yan
yatar ve daha ileri aşamada ölebilir.
Fusarium solani (Fusarium Tepe ve Kök Çürüklüğü): Fungus
spor olarak torakta uzun süre canlılığını muhafaza edebilir.Hastalık
daha çok serin sıcaklıkları tercih eder.
Belirtileri: Kök çürüklüğü etmeni genç yeşil aksamlarda iç doku
kararmasına ve nekrotik lekelere neden olmaktadır. Yeşil aksam belirtileri
belirli virüs (Domates Lekeli Solgunluk ve Yonca Mozaik Virüsleri) belirtilerine
benzer olabilir Çiçekler çoğunlukla nekrotik bir hal alır. Toprak üstü
belirtiler tek bir dal ile sınırlı olabilir. Şiddetli durumlarda bitkile
ölmektedir. Yaklaşık 1-3 cm uzunluğunda olan koyu kahverengi leke ana
yan köklerin üzerinde görülmektedir. Lezyonlar coğunlukla toprağın 30
cm içerisindeki kökler üzerinde ortay çıkar ve internal olarak iletim
dokularının kahverengi şekilde ren bozulması belirtiden itibaren 3-10
cm kadar uzayabilir.
Mücadelesi:
Kültürel Mücadele:
1.
3-4 yıl ürün rotasyonu ve devamlı üretim alanlarından konukçusu
bitkilerinin uzaklaştırılmalı.
2. Hastalıktan ari fidelerin kullanımı.
3. Sera
ve tohum yataklarında hastalıktan ari toprak, su ve alet-ekipmanı kullanılmalı.
4. Dayanıklı çeşitler tercih edilmeli.
5. Hastalıklı fideler hemen yetiştirlme ortamlarında uzaklaştırılmalı
ve imha edilmeli.
Kimyasal
Mücadele:
Zirai
Mücadele Teknik Talimatlarına göre tavsiye edilen kimyasal ilaçlar aşağıdaki
tabloda verilmektedir.