Etmenin
genel özellikleri :
Verticillium
etmenleri:
-
Verticillium dahliae Kleb.
- V.albo-atrum Reinke et Berth.
en yaygın olarak bilinen toprak kökenli fungal hastalık etmenleridir.
Genellikle kötü yapılı toprak ve düşük toprak sıcaklıklarında ortaya
çıkmaktadırlar. Oldukça geniş bir konukçu listesine sahip olup, odunsu
ve otsu bitkilerde hastalık yapmaktadırlar. Bunlardan bazıları; domates,
patlıcan, biber, nane, krizantem, pamuk, meyve ağaçları, çilek, güller,
yoncadır. Bunun yanında tüm gymnospermler, elma, çeviz ve meşeler genellikle
dayanıklıdır. Verticillium'
un gerçekte iki türü vardır; Verticillium albo-atrum ve V.
dahliae. Her iki Verticillium düşük seviyelerdeki toprak
sıcaklıklarında doğal olarak ortaya çıkmakta ve duyarlı bitkilerde hastalık
yapmaktadırlar. V. albo-atrum en iyi şekilde 20 - 25 °C sıcaklıklarda
gelişme gösterirken, V. dahliae 25 - 28 °C gibi daha yüksek sıcaklıklarda
daha iyi gelişme göstermektedir. Hastalık
sıcak bölgelerde, özellikle sulanan alanlarda problem olmaktadır. Fungus
çok yıllık bitkilerde, bitki artıklarında ve vejatatif üreme organlarda
(patates yumrusu gibi) kiş
koşullarını misel olarak geçirir. Bundan başka küçük, siyah, tohum benzeri
yapısındaki mikrosklerotları (dayanıklı üreme organı) sayesinde 10 yıl
veya daha uzun süre toprakta canlı kalbilir. Bu yapılar dayanıklı bitkilerde
herhangi bir belirti göstermeksizin ince kökleri üzerinde veya içerisinde
de oluşabilir. Bu sklerotlar hassas ya da hassas olmayan bitkilerin
kökleri tarafından salgılanan salgılar (exudate) tarafından çimlenmeleri
teşvik edilir. Böylece fungus hassas olan bitkilerin köklerinden enfekte
eder ve korteks dokularında kolonize olurlar. Bitki dokusunda oluşan
konidisporları su ile bitkinin üst aksamlarına taşınır ve fungus iletim
bitkinin dokularıda kolonize olmaktadır.Hastalığın
teşhisinde hastalıklı bitkilerde fungal yapıları görmek mümkün olmadığından,
labaratuvar kültürü gerekmektedir. Hastalık etmeni uzun mesafeler hastalanmış
yumrular ve infekteli fideler ile taşınabilir. Hastalık etmeni yetiştirme
ortamına girdikten sonra, toprak işleme aletleri, rüzgar ve su ile taşınmaktadır.
Hastalık etmeni bitkinin fizyolojisini değiştiren nematodlar ile bulaşık
alanlarda daha şiddetli olarak hastalık yapabilir.
Belirtileri:
Hastalık
etmeni bitkilerin iletim demetlerinde görülür, özellikle kurak koşullada
yapraklar pörsüyerek solarlar, alt yaprakların uç kısımları sararır
ve bitki boylarında farklılıklar görülür. Genellikle yaprakların bir
tarafı yeşil kalırken, diğer yarısı solmuş olarak görülür. Yaprak ayasında
kahverengi ve kül grisi lekeler bulunur, yaprak sapları uzun süre yeşilliğini
muhafaza eder ve sağlıklı gibi görülen bitkilerin gövdesi kesildiğinde
kahverenkli lekeler ve açık renkte kabukları görünür. Bitki iletim demetlerinde
arız olduğu için hasta bitkilerde yan kök oluşumu görülebilir. Bitki
ölümü nadir olarak görülür, fakat alt yaprakların tamamı kuruduğundan
dolayı, verimi büyük ölçüde düşürmektedir.
Mücadelesi:
Kültürel Mücadele:
1.
Dayanıklı çeşitler terçih edilmeli ve hastalıktan ari bitkiler şaşırtılmalı.
2.
Toprak inokulum kaynağı olduğu için, toprak işleme işlerine büyük
ölçüde dikkat edilmeli.
3. Toprak ısısının ani düşüşlerini engellemek için, sık sulama
yapılmalı.
4.
Bulaşık alanlarda hasta bitkiler sökülerek yok edilmelidir.
5. Sıcak Bölgelerde solarizasyon etkili bir kontrol yöntemidir.
6. Ürün rotasyonu yapılabilir (yonca ya da buğdaygiller tercih
edilebilir).
7. Nitrojen gübrelerinin optimal seviyede kullanımı hastalık
şiddetini azaltmaktadır.
8. Gelişme sezonunda sulamında kontrollü yapılmasıda hastalığı
şiddetini azaltabilir.
9. Dayanıklı çeşitlerin kullanımı.
10. Mısır gibi bitkilerde yapılan yeşil gübre uygulamaları hastalığı
baskı altında tutabilir.
11. Hastalığın görüldüğü bölgelerde yetiştiricilik yapılmamasına
dikkat edilmeli.
Kimyasal Mücadele:
Zirai Mücadele Teknik Talimatlarına göre tavsiye edilen kimyasal ilaçlar
aşağıdaki tabloda verilmektedir. (mancozeb)