Etmenin
genel özellikleri :
-
Agrobacterium
tumefaciens (Smith
and Town.) Conn
- Agrobacterium rhizogenes (Riker
et al.)Conn
Agrobacterium tumefaciens;
bakteriyel hastalık etmeni dikototiledon
bitkilerde, özellikle elma, şeftali, armut, kiraz, bağ ve güllerde gal
oluşumuna neden olmaktadır. Hastalık bitkilerin toprak üstü aksamlarında
( kök boğazına yakın yerlerde) tipik olarak ortaya çıkan büyük
tümör benzeri şikinliklerdeb (gal) ismini almıştır. Fidanların pazar
değeğrini azaltmasına rağmen, yaşlı olan ağaçlarda ciddi problemelere
neden olmaktadır. Bakteriyel etmen önemli biyolojik özelliklerinden
dolayı en fazla bilinen hastalık etmenlerinden biridir. Bakteriyel etmen
DNA' sının bir kısmını (T-DNA) bitkilere transfer eder ve transfer olan
DNA bitki genomuna entegre olur (yerleşir). Bu integrasyon sonucunda
bakteriden alınan genler bitkilerde tümör oluşumuna ve metobolizmada
bir dizi değişikliğe neden olmaktadır. Bakterinin bu özelliği bitki
ıslahında gentiksel bir bakteriyel vektör olarak kullanımını mümkün
kılmıştır. İstenilen genler (insektsit özelliği ya da herbisitlere dayanıklı
olan genler) genetiksel mühendislikle bakteri genomuna aktarılır ( transforme
edilir) ve bakteri aracılığı ile de bu genler bitkilere transfer edilmektedir.
Agrobacterium kullanımı geleneksel ıslah yöntemlerinin süresini
kısaltmakla kalmıyor, aynı zamanda tamamen yeni, fakat bitkiye ait olmayan
bir kültür bitkisine aktarılabiliniyor. Bu özelliklerinden dolayı Agrobacterium
en ilginç ve ilgi çekici bir hastalık etmenidir.
A. tumafaciens gram negatif, sporlanmayan, hareketli ve çubuk
şeklinde bir bakteridir ve yonca ve diğer legumunea bitkilerinde nitrojen
fikse eden Rhizobium bakterileri ile yakın akraba ilişklileri
vardır. bakteriyel etmen toprakta kök üzerinde ve ya etrafında yaygın
olarak bulunmaktadır ve bu rizosfer tabakasında kök sistemlerinden sızan
besinleri kullanarak canlılığını sürdürmektedir. Bakteriyel infeksiyon
ise yalnızca doğal olarak ya da bir şekilde açılmış yaralardan olmaktadır.
Doğal koşullarda bakteriin hareketli hücreleri yaralana hücrelerden
salınan kemotaksin ile yaralan kısımlara cezbedilir. Bu kısmen şeker
ve diğer kök kompenetlerinin serbest kalmasına kısmi bir tepkidir ve
bakteriyel etmen acetogiserin gibi fenolik birleşikleri tanımaktadır.
Kısaca enfeksiyon bakateri ve bitki tarafından algılan bir takım sinyallerler
ile gerçekleşir. Yukarıda bahsedildiği gibi bakteriyel etmen T-DNA'
sını bitki genomuna transfer eder ve T-DNa üzerinde bulunan bazı genler
sitokinin (bitki homunu, indole asetik asit) enzimlerinin salgılanmasına
neden olur ve bitki hormonları hücrelerin normal gelişme düzenini bozar
ve gallerin oluşumuna neden olur.
Agrobacterium
rhizogenes; Benzer
şekilde bitkilerde hastalık yapar, fakat bitkilerde hem oksin hemde
sitokinin salgılanmasına sebep olmakta ve bundan dolayıda köklerde aşırı
şekilde şacaklanmalara neden olur. Bu etmen de moleküler biyolojide
gen transferi için yaygın olarak kullanılan vektördür.
Belirtileri:
Bir
kaç fungus güllerde kansere ve geriye doğru ölüme neden olmaktadır.
hastalık belirtileri yuvarlak galler ya da şişkinlikler şeklindedir
ve kök boğazı bölgesinde toprak üstünde ortaya çıkmaktadır. Galler başlangıçta
açık yeşil ya da beyaz renklidir. Bunlar büyürken koyu ve odunsu olurlar
ve büyüklükleri bir kaç cm (çapı) kadar genişleyebilir. Oluşan bu galler
bitkilerde köklerden gövdeye ya da tersi durumlarda su ve besin alışverişini
engellemektedir. Sonuçta ise bitkilerin zayıflamasına ve bodur kalmasına
neden olur.
Mücadelesi:
Kültürel Mücadele:
1.
Dayanıklı kültivarların kullanımı.
2. Hastalıktan ari, sertifikalı fide ve fidanların kullanımı.
3. Bitkilerin yaralanmamasına dikkate edilmeli.
4. Budama aletleri ve diğer aletler dezenfekte edilmeli.
5. Hastalana bitkiler varsa hemen sökülmeli ve imha edilmeli. Ayrıca
hastalıklı güllün bulunduğu alandaki toprakta mümkünse uzaklaştırılmalıdır.
Kimyasal
Mücadele:
Hastalık etmeni bitkilere bulaştıktan sonra kimyasal mücadelesi
hemen hemen yoktur denebilir. Bahçe tesis edilmeden önce toprak fumigasyonu
yapılabilir.