Rhizoctonia solani
Gövde Çürüklüğü

Etmenin genel özellikleri :
Rhizoctonia solani Kühn. (Eşeyli devresi :Thaatephorus cucumeris [FR] Donk) toprak kökenli, geniş bir konukçu listesine sahip fungal bir hastalık etmendir. Fungal etmenin sinonimleri Pellicularia filamentosa ve Corticium solani' dir. Fungus bitki materyali içinde ya da sklerot (dayanıklı üreme organı) olarak toprakta uzun süre canlı kalabilir. Bitki tohumları bulaşık topraklara dikildiğinde, fungus çimlenen tohumların kotiledon yapraklarına saldırabilir ve nemli koşullarda fideler tamamen çürür ve ölürler, sağ kalan bitkiler ise kök ya da kök boğazı çürümesi hastalığına neden olur. Ayrıca fidelerin yan yatması ile de hastalık etmeni çökerten olarak adlandırılır, bunun yanında bir çok farklı bitkide farklı isimler ile de anılmaktadır, bunlar; gövde ve stolon kanseri, yumru kararması, siyah bacak gibi isimlendirilir. Hastalık etmeni hastalanmış bitkilerde misel ya da sklerot (dayanıklı üreme organı) olarak veya bulaşık toprakların taransferi ile yeni alanlara taşınır. Bir çok Rhizoctonia hastalığı misel veya sklerotları ile bulaşmayı gerçekleştirmesine rağmen, fasulye, şekerpancarı ve tütün bitkilerinde hastalık basidiospor olarak adlandırılan eşeyli sporları ile infeksiyonları gerçekleştirir. Ayrıca bu sporlar sayesinde hızla uzun mesafelere taşınması mümkün olmaktadır. Özellikle hava neminin yüksek olduğu bölgelerde bu sporlar hastalık etmeninin yayılmasında önemli olabilir. Rhizoctonia hastalığının bir çok ırkı ya da biyotipleri bulunup, bunlar anastomosis grublar olarak adlandırılır ve bir çok konukçuda hastalık yapmaktadır. Örneğin patatesde hastalık yapan ırkının AG-3 olduğu bildirilmiştir. Hastalık etmeninin konukçuları; patates, domates, fasulye, kabakgil bitkileri (hıyar, karpuz, kabak ve kavun gibi), şekerpancarı, yerfıstığı, yonca, patlıcan, mısır, çilek dir. Fungus toprak ve tohum kökenli bir patojendir. Fungus toprakta paraçalanan bitki dokularında misel olarak da canlı kalabilir. Örneğin patates yumrularında misel ya da sclerot (dayanıklı üreme organ) olarakda uzun süre canlı kalbilir. Hastalık etmeninin populasyonu konukçu bitkilerin yokluğunda önemli bir azalma gösterir ve hastalık etmeni toprak tipi, rotasyonlu ürün ve topraktaki organik maddelerin miktarından da önemli ölçüde etkilenir. Hastalık gelişmesi için uygun koşullar serin ve nemli topraklardır. Hastalık gelişimi için ise optimal sıcaklık 18 °C dir.

Belirtileri:
Toprak hattında bulunan gövde kahverengi bir halka ile çevrilmiş bir lekeye sahiptir. İnfektelenen gövde kuru ve dilinlenmiş gibi bir görünüm arzeder. Köklerin toprak üstü beliertileri ve kök boğazı çürüklüğü hastalık etmeni için spesifik değildir ve genel olarak bitkilerin solması, zayıflaması ve yeşil aksamın ve tümbitkinin çökmesi şeklinde hastalık ortaya çıkmaktadır. Daha ileri dönemlerde tüm bitki ölebilir.

Mücadelesi:
   Kültürel Mücadele:
1. Hastalık ile bulaşık, özellikle çoğalmada kullanılan yumru ve tohumların hastalıktan ari olmasına dikkat edilmeli.
2. Hastalığın bulunduğu alanlarda toprak dranajına önem verilmeli ve tarlada su birikmesine müsade edilmemeli.
3. Bitkiler sık dikilmeden kaçınılmalı ve havalanma iyi olacak şekilde dikimler yapılmalı.
4. Kompost ve organik gübremeler dikkatli yapılmalı, yoksa hastalık daha şişdetli bir şekilde ortaya çıkabilir.
5. Hastalıklı bitki artıkları inokulum kaynağı olduğundan yetiştirme ortamlarından uzaklaştırılmalı veya imha edilmeli.
6. Hastalık etmenine alternatif konukçu (yulaf ve arpa gibi) bitkiler kullanılarak 2-3 yıl ürün rotasyonu yapılabilir.
7. Hastalık etmeni kumlu topraklarda azalma gösterirken, organik ve ağır topraklarda daha fazla ortaya çıkar, bundan dolayı üretim alanlarının toprak yapısına dikkat edilmeli.
8. Bitkileri yaralamaktan kaçınılmalı.
9. Bitkilerin ve yumruların dikimi biraz daha sıcak ve nemin az olduğu havalara kaydırılabilir.
10. Hastalık etmeni şekerpancarı ve yonca gibi bitkilerin ekimini takiben yapılan patates yetiştiriciliği hastalıktan daha fazla etkilenebilir.
11. Patates yumrularından bitkilerin toprak yüzeyine hızla çıkmasını sağlayacak kültürel önlemler artırılmalı.
   Kimyasal Mücadele:
Zirai Mücadele Teknik Talimatlarına göre Rhizoctonia solani' ye tavsiye edilen kimyasal ilaçlar aşağıdaki tabloda verilmektedir.

Kullanılan Kimyasal İlaçlar (Fungisid)	Kullanım Miktarı (100 Litre)
Bakır Oksiklorid WP 50%	500 g fidelik
Benomyl WP 50 %	100 g
Bordo Bulamacı Sıvı	500+1000 g fidelik
Captan WP 50 %	250 g Fidelik
Captan+PCNB Toz 10+10 %	40 g/ m2 Toprak
Chlorothalonil WP 75%	200 g
Formaldehit EM 400 g/l	4 lt (m2 ye 150 cc)
Mancozeb WP 80%	200 g
Maneb WP 80%	200 g/100kg tohum
Maneb WP 80%	250 g fidelik
Methyl Bromide Gaz 98%	60 g m2 toprak
PCNB Toz 18%	35 g/m2 toprak
Propineb WP 70%	250 g fidelik
Thiram WP 80%	200 g/100kg tohum
Tolclofos Methyl WP 50 %	100 g
Hymexazol SC 360 g/l	150 cc

Başa Geri Dön
Karanfi Hastalıklarına Geri Dön