Etmenin
genel özellikleri :
- Armillaria mellea (Vahl:Fr.) P. Kumm.
(anamorph:
Rhizomorpha subcorticalis Pers.)
- Armillaria tabescens (Scop.) Dennis, Orton & Hora fungal
hastalık etmenleri dünyanın sıcak ve tropikal bölgelerinde bulunmaktadır.
Bu fungal hastalık etmenlerinin konukçuları arasında; ağaçlar, çalımsı
bitkiler, bağlar ve orman ürünleri ve bir çok süs bitkisi yer almaktadır.
Hstalık etmeni konukçuları üzerinde parazit ya da ölü odunsu dokularda
saprofit olarak yaşamaktadır. Hastalığa neden olarak bilinen en yaygın
türlerinden biri Armillaria
mellea' dir. Hastalık
etmeni parazit olarak ölümcül odun çürümelerine ve gelişmenin zayıflamasına
neden olmaktadır. Rakabet, zararlılar ya da kötü iklim koşulları ile
zayıflayan ağaçları infekte eder ve öldürür. Hastalık etmeni ayrıca
sağlıklı bitkileri de infekte edebilmektedir. Hastalık etmeni bir çok
isimle bilinmesine rağmen, genel olarak çürüklük etmeni olarak adlandırılmaktadır.
Hastalık etmeninin sporları hava kökenli olmasına rağmen hastalığın
yayılmasında çok önemli bir rol üstlenmez. En yaygın olarak hastalık
etmeni fungal etmenin rizomorfları tarafından infektelenir. Bu yapılar
ya taşınma ya da gelişen köklerin teması ile hastalık etmeni ağaçları
infekte etmektedir. Hastalık etmeni 50 yıl gibi uzun süreler toprakta
canlı kalabilir ve bundan dolayıda mücadelesi oldukça zordur.
Armillaria tabescens Armillaria
mellea
Belirtileri:
İnfektelenen ağaçların karekteristik özellikleri; fungal etmenler
genelde bitkilerin kök bölgesine yerleşir ve hastalık etmeni ağaçların
toprağa yakın yerlerinde gerçek manatarımsı yapıları ortaya çıkmadan
ya da kök boğazı veya toprağa yakın kök kısımları etrafında hastalık
belirtileri açık olmayıncaya kadar, hastalığı belirlemek oldukça zordur.
Kök çürüklüğü sonuçu bitkilerin yapraklarında küçülme, sarı, daha sonra
kahverengiye dönme gibi renk değişikliği, dallarda geriye doğru ölümler,
ve sürgün ve yeşil aksamlarda genel olarak bir azalma şeklinde hastalık
belirtileri ortaya çıkmaktadır. Daha küçük, aşırı bulaşık ya da zayıf
ağaçlar üzerinde kök belirtileri daha çabuk ortaya çıkar, bunların yeşil
aksamlarında renk değişikliği görülür ve ağaçlar bir kaç yıl içerisinde
ölmektedir.
Çamgillerin
gövdesinde hastalık ortaya çıktığında, infektelenen bölge genişler ve
bol miktarda bitkinin reçine salgılamasına neden olur. Diğer bitkilerde
ise infektelenen gövdelerde çökme kanserleri görülür ve buradaki kabuk
yumuşak bir dokuya dönmektedir. Hastalık etmeni bu bölgelerde varsa,
infeksiyonu kaplayan kabuk dokusukaldırıldığı zaman fungal etmenin karekteristik
beyaz misel parçalarını ya da rizomorfları (bu yapılar odun ve kabuk
arasında gelişen fungal bir yapıdır) görmek mümkündür. Rhizomorf yapıları
düz, siyah ile kırmızı kahverengi renkli ve 5 mm genişliğinde bir yapıdır.
Bu yapı sert koyu bir dış tabakaya ve beyaz bir iç tabakaya sahiptir.
Rhizomorflar taprakta da gelişebilir. Hastalık etmeni bu yapılardan
gerçek mantarımsı yapılarını oluşturmaktadır. Bunlar hastalığın varlığını
kesin olarak ortaya koymaktadır. mantarlar infekteli ağaçların köklerine
yakın yerlerde görülmektedir. Bu yapılar erken ilkbahar ile geç sonbaharda
ve nemli avalarda üretilmektedir.
Mücadelesi:
Kültürel Mücadele:
1. Bitkilerin ya da ağaçların zayıf düşmelerini engellemeli, özellikle
zararlı kabuk böceklerine karşı mücadele yapılmalı.
2. Bulaşık alanlarda dayanıklı ağaçların ya da diğer bitkilerin
tercihi yapılmalı ve yetiştirlimli.
3. Bitkilerin kök bölgesinin havalanması sağlanacak şekilde bahçe
tesis edilmeli.
4. Ağaçların altında bulunan ve nemin tutumasını sağlayan yabancıotlar
ile mücadele edilemli.
Kimyasal
Mücadele:
Hastalık etmeninin
görüldüğü ağaçların kök bölgesindeki infekteli bölge temizlenir ve ilaçlanabilir.