Etmenin
genel özellikleri :
Colletotrichum
coccodes
(Wallr.)S.J.Hughes=C. atramentarium (Berk. & Broome) Taubenhaus
des fungal
bir hastalık etmeni olup, genellikle patateslerin zayıf bir kök patojeni
olarak bilinmektedir. Hastalık etmeni siyah deri (Rhizoctonia solani),
gümüş deri (Helminthosporium solani), ya da (Streptomyces
scabies), kadar ciddi bir hastalalık etmeni olmasada, Colletotrichum
bitkilerin toprak altı organlarında şiddetli çürümelerine, verim
zarırına ve düşük kaliteli yumru oluşumlarına neden olabilir. Aynı hastalık
etmeni domateslerde antraknoz ya da olgun meyve çürüklüklerine neden
olmakta ve diğer solanaceous ve yabani türlerinde de ortaya çıkmaktadır.
Sklerotlar yumru ve etkilen diğer bitki aksamları üzerinde spor yatakları
(acervuli) üzerinde gelişir ve bu organları sayesinde kış gibi olumsuz
koşulları geçirmektedir. Hastalık etmeni salam bir yumru dokosuna giriş
yapamayabilir, ama zaralanmış ya da yaralanmış dokular üzerinde gelişmekte
ve sporlanabilmektedir. Fungal etmen toprak kökenli bir patojen olmamakla
birlikte uzn süre canlılığını koruyabilir. Baharda, bitki kalıntıları
ve yumrularda bulunan sklerotlar acervuli organlarını (spor üreten organ)
oluşturur ve daha sonra burada spor üretilmektedir. Bitkiler stres altında
kalınca, muhtemelen bitkilerin toprak altı infeksiyonları gelişme sezonu
boyunca olmaktadır. Zayıf toprak drenajı ve eksik gübreleme hastalığın
çıkışını artırmaktadır.
Belirtileri:
Fungal etmen kök, stolon, yumru ve gövde gibi patates dokularında nekrozlara
neden olmakta ve gelişme sezonunun sonuna doğru lekeler üzerinde bir
çok sayıda küçük, siyah sklerotlar (dayanıklı üreme organı) oluşmaktadır.
Etkilenen bitkilerin yaprakları devamlı olarak sararabilir ve solabilir.
Gövde ise sararır, solar ve kurur; daha sonra ise sklerotlar toprak
seviyesinden birkaç mm yukarıda görülmeye başlar. Gövde, yaprak sapı
ve damarlar üzerinde koyu, nekrotik, çökük lekeler gibi hastalık belirtileride
ortaya çıkabilir. Bu tür hastalık belirtileri gövdelerin geriye doğru
ölmesine ya da tamamen solmasına neden olacak şekilde ilerleme gösterir.
Bitkilerin kök gelişmesi azalır ve kökler siyah kahverengi renkli görülür.
Sklerotlar kök ve stolonlarda da görülür. Patojen tarafından salgılanan
enzimler kök ve yumru çürümelerinden sorum olmaktadır. Stolonlar üzerinde
küçük kahverengi lezyonlar görülebilir ve bu belirtiler Rhizoctonia-tarafından
teşvik edilen lekelere benzerdir. Yumru enfeksiyonları yumruların büyük
bir bölümü üzerinde kahverengi ile gri renkli bir renk kararması ya
da birkaç cm büyüklüğünde yuvarlak lekeler olarak görülür.
Gümüş deri hastalığı da yumru yüzeyinde renk değişimi olarak görülür,
fakat etkilenen alanlar nemlendirilince, gümüş renginde bir parlaklık
gözlenir. Her iki patojen aynı yumrularda ortaya çıkabilir. Böyle yumrular
yakından incelendiğinde lekeler üzerinde Colletotrichum' un sklerotları
el lensi ile görülmektedir. Gövdelerde meydana gelen solgunlar bazen
Verticillium ve Fusarium spp. Gibi patojenler tarafından oluşan zararlar
ile karıştırılabilir.
Mücadelesi:
Kültürel Mücadele:
1. Hastalığın görüldüğü yerlerden üretim materyali alınmamalı
ve bunlar üretimde kullanılmamalı.
2. Ürün rotasyonu (2 ile 3 yıl) topraktaki inokulum seviyesini
azaltabilir.
3. Bitkileri strese sokacak olan uygulamalardan kaçınılmalı (
uygun ve yeterli sulama ve gübreleme).
4. Derin sürüm yaparak infekteli bitki artıkları ve yumrular
toprak altında bırakılmalı.
5. Rotasyon ürünü olarak solanaceous bitkileri dikilmemeli.
6. Rotasyonda tarlada yabani solanaceous bitkilerin gelişmesine
müsaade edilmemeli ya da onlar ile kimyasal mücadele yapılmalı.
7. İyi drenajlı topraklar yetiştiricilikte kullanılmalı.
8. Dayanıklı çeşitler bulunmamakta, ama geç çeşitlerin daha hassas
olduğu göz önüne alınmalı.
Kimyasal Mücadele:
Zirai Mücadele Teknik Talimatlarına göre domateste tavsiye edilen
kimyasal ilaçlar.