Etmenin
genel özellikleri :
Phytophthora
infestans (Mont.) de Bary fungal bir hastalık etmeni olup, Solanaceae
familyasına ait bitkilerde (domates, patates, biber ve patlıcan) geç
yanıklık (mildiyö) hastalığına neden olur. Bölgelere göre ilkbahar ve
yaz başlagıcında hastalık belirtileri patates bitkilerinde görülmeye
başlar. Hastalık etmeni toprakta ve ölü bitki artıklarında canlılığını
uzun süre koruyamaz, fakat dayanıklı üreme organı olan oosporları muhafaza
edilebilir. Bir alanda epideminin (salgın) başlaması için mikroorganizma
patates yumrularında kışı geçirmekte ya da tohumluk patates veya şaşırtılacak
domates fideleri ile yeni bir alana tekrar girmelidir veyahutta canlı
sporlar yağmurla veya sulama suyu ile taşınmalıdır. Serin, yağışlı havalar
(16 - 27 °C)
hastalığın gelişmesi için uygun iken, kuru ve sıcak havalar hastalığın
gelişmesini engelleyebilir. İnfektelenmiş gövde dokuları hastalık etmenini
kuru ve sıcak havalardan korur ve uygun koşullarda hastalık buralardan
tekrar gelişir ve büyük epidemilere yol açabilir. Yağmurlu, sisli ve
çiğ oluşumu yüksek olan yerlerde hastalık sık olarak karşımıza çıkar.
İnfekteli dokular üzerinde fungal etmenin sporları (sporongia) oluşur.
Yağmur ya da sulama suları sporları sağlıklı bitkilere taşır ve sporongialar
ıslak yaprak ve gövdeleri direkt yada stomalardan infekte ederler. Serin
ve nemli koşullarda, sporongia hareketli olan zoosporları da üretebilir
ve bu sporlarda bitkileri direkt olarak enfekte edebilir. Fungal etmen
yaprak ve gövde de hızla kolonize olur ve infektelen bölge hastalık
ilerken nekrotik olur. Lezyonların kenarlarında hastalığın devamını
sağlayan yeni sporongialar stomalardan çıkmaya başlar. Uygun koşullar
altında hastalık etmeni bir yaşam döngüsünü 4 gün içerisinde tamamlayabilir.
Gelişme sezonunda böyle yaşam dögüsü defaatlerce olabilir. Sporongia
veya zoosporlar da bitkilerin gelişme sezonlarında ya da hasatta ve
depoda patates yumrularını infekte edebilir. Hastalık ile bulaşık yumrular
depolanırsa, hastalık direk ya da indirekt olarak yumrulara zarar verebilir.
İndirek zararı yumruları diğer yumuşak çürüklük etmenlerine hassaslaştırmasıyla
olur. Hastalık etmeninin farklı biyotipleri bulunmakta (A1 ve A2 eşleşme
tipleri), bunlar bir araya geldiklerinde dayanıklı üreme organı olan
oosporlar oluşmaktadır. Kullanılan hiç bir tiçari çeşit P. infestans'
a yeteri kadar dayanıklılık vermemektedir. Hastalık bir kez ortaya çıktıktan
sonrada, kültürel önlemler hastalığın gelişmesini kontrol altına alamaz.
Hastalık başlamadan önce yapılan koruyucu kimyasal ilaçlar, ürünün tamamen
yok olamsını engelleyen tek bir kontrol metotdur.
Belirtileri:
Suyla ıslanmış gibi lekeler yaprak ve gövdeler üzerinde görülür,
hızla genişler ve kahverengiye veya siyaha döner. Nemli koşullar altında
beyaz küflü bir yüzey ya da bir halka görünümü yaprak altında lezyonun
kenarında görülebilir. Serin ve ıslak koşullarda yanıklık hızla ilerler
ve birkaç gün içerisinde tüm bir alanı etkileyebilir. İnfektelen yumrularda
ilk önce kahvrengi ile mor bir renklenme görülür, aha sonra ise kahverengimsi
bir kuru çürüklük ya da ıslak çürüklük vardır. Yumrularda yanıklık infeksiyonları
çoğunlukla depolamanın ilk birkaç ayı içerisinde görülebilir, ama belirtiler
depolama süresincede görülmeye devam edebilir.
Mücadelesi:
Kültürel Mücadele:
1.
Bahar dikimlerinden önce depolardan ve tarladan çürümüş ya da ezilmiş
yumruların temizlenmesi. Tarlada kalan bitki artıklarının temizlenmesi,
toprağa gömülmesi ya da hayvanlara yedirilmesi.
2. Sertifikalı, hastalıktan ari yumruların kullanımı. Tohumluk yumrularının
yetiştrildiği yerlerde hastalık etmeni görülüyorsa buralardan tohumluk
yumru satın alınmamalı.
3. Yabancıotlar ve diğer solanaceus bitkiler ile mücadele edilmeli.
4. Hastalığın yayılmasın azaltacak uygun bir sulama sistemi uygulanmalı.
Nemli ve bulutlu havalarda aşırı sulamalardan kaçının.
5. Toprak aşırışekilde nemli ise hasattan kaçının.
6. Uygun havalandırması olan depolarda tohumluk yumrular depolanmalı
ve yumrular üzerinde serbest su oluşmundan kaçınılmalı.
7. Mümkün mertebe dayanıklılık gösteren bitkiler tercih edilmeli.
8. Bitkiler sık dikimden sakınmalı, havadar alanlar üretimde
kullanılmalı ve havalanması fazla olan alanlar terçıh edilmeli.
9. Erkenci ve geççi çeşitler arasındaki mesafe artırılmalı ya
da birbirinden uzak olmalıdır.
10. Biyolojik mücadele olarak "Serenade" WP kullanılmakta
olup bakteriyel (Bacillus subtilis) bir etmendir.
Kimyasal
Mücadele:
Zirai
Mücadele Teknik Talimatlarına göre tavsiye edilen kimyasal ilaçlar aşağıdaki
tabloda verilmektedir. İlaçlamalar düzenli aralıklarla yapılmalı, özellikle
hastalığın görüldüğü bölgelerde hastalık belirtileri ortaya çıkmadan
önce, bitkiler koruyucu ilaçlar ile ilaçlanmalıdır.
Kullanılan
Kimyasal İlaçlar (Fungisid) |
Kullanım
Miktarı
(100 Litre)
|
Azoxystrobin
SC 250 g/l |
75
cc |
Bakır
Oksiklorid WP 50% |
300
g |
Bakır
Oksit WP 50% |
500
g |
Bakıroksiklorid
SC 700 g/l |
200
cc |
Bakır
kompleks+Mancozeb WP 21+20%
|
300
g |
Captan
WP 50% |
300
g |
Chlorothalonil
WP 75% |
200
g |
Chlorothalonil+Bakıroksiklorid
WP 25+25% |
250
g |
Dichlofluanid
WP 50% |
200
g |
Dimethomorph+Mancozeb
WP 9+60% |
250
g |
Dimethomorph+
Bakıroksiklorid WP 6+40
|
300
g |
Imalazil
EC 500 g/l |
30
cc |
Folpet
WP 50% |
300
g/dekar |
Mancozeb
WP 80% |
200
g |
Maneb
WP 80% |
200
g |
Metiram
Kompleks DF 80% |
150
g |
Metalaksil+Mancozeb
WP 8+64% |
250
g |
Ozadixyl+Mancoeb
WP 10+56% |
200
g/dekar |
Ofurace+Folpet
SC 60+450 g/l |
200
cc |
Ziram
WP 80% |
300
g |