Etmenin
genel özellikleri :
Phytophthora nicotianae fungal bir hastalık etmeni olup, hastalığın
latince isminde özellikle P.
parasitica Dast ile devamlı
bir karışıklık vardır. Her iki isme ait türler ile yapılan detaylı çalışmalar
sonucunda her ikisinin aynıo fungal etmen olduğu ortaya konmuş ve ilk
olarak P. nicotiana ismi kullanıldığı için bu isim hastalığın
latince ismi olarak kabul görmektedir.
Phytophthora nicotianae çok geniş bir konukçu listesine sahiptir
ve bir çok bitki türünde ortaya çıkar. Hastalık etmeni patlıcan, fasulye,
maydanoz, karpuz, tütün, domates, soğan ve bir çok süs bitkisinde hastalık
oluşturmaktadır. Hastalık etmeni infektelenmiş yapraklarda sporongia
adı verilen üreme organlarını üretir, bunlar bitkilerde direkt olarak
çimlenerek enfeksiyon yapabildiği gibi bunlardan oluşan hareketli zoosporlar
ilede enfeksiyon yapabilirler. Fungusun üreme organları olan sporongiaların
serbest kalması ve zoosporları üretebilmesi için serbest suya ihtiyaç
duymaktadır. Bundan dolayıda serbest su fungusun infeksiyonu, gelişebilmesi
ve yaylabilmesinde en önemli bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır.
Sulama suyunda hareketli sporlar hareket edebilmekte ve sağlıklı bitkilere
bunlar ile yayılmaktadır. Ayrıca yağmur ve su sıçramalarıda hastalığın
yayılmasında öenmli olmaktadır. Fungus sıcak hava hastalığıdır olup,
20
°C'
nin üzerindeki topraka sıcaklıkları
ve yüksek nem infeksiyon için gereklidir. hastalık asitli ve alakali
topraklarda ortaya çıkar, fakat hastalık gelişimi için optimum pH 6-7
arasındadır. Kalsiyum ve magnezyum seviyeleri hastalığın şiddeti ile
pozitif olarak ilişkilidir. pH' nın 5 olduğu alimunyumlu topraklar patojenin
gelişme devrelerinin bazılarına enggelleyici etki yapar ve hastalığın
kontrolülünü etkileyebilir. İnfekteli bitki artıkları ve toprakta serbest
olan dayanıklı klamidosporları (kalınlaşmış hücre) patojenin inokulum
kaynaklarıdır. Klamıosporlar direkt olarak çimlenebilir ya da sporogium
oluşturabilir. Sporongiumlarda kendileri çimlenebildikleri gibi hareketli
ve kamçılı zoosporlar üretebilirler.Patojen klamidosporları sayesinde
toprak ta uzun yıllar canlılıklarını koruyabilir. Hastalık etmeni aynı
zamanda bulaşık bitki, su ve toprak ile de taşınabilir. Ayrıca bulaşık
alet ve adevatlara yapışan toprak partikülleri ile de taşınma mümkündür.
Hastalık toprakta bulunan nematod populasyona bağlı olarak artış gösterebilir,
çünkü nematodlar hastalık etemeninin bitkiye giriş yapabilmesi yaralar
açar.
Belirtileri:
Hastalık etmeni bitkilerin yaprak, gövde ve kök gibi tüm organlarına
saldırabilir. Gövde ve yaprak enfeksiyonlarına ilave olarak domates,
pineapple ve anthurium gibi bitkilerin köklerine, karpuz ve afrika menekşesi
gibi bitkilerin kök ve kök boğazına ve domates ve patıcan gibi bitkilerin
meyvelerine de saldırır ve çürüklüğe neden olabilir. Hastalık etmeni
bir çok bitkide çökerten hastalığına neden olur.
Patlıcan: Hastalık patlıcan bitkilerinde
de hastalık fide döneminde başlayabilir ve bitkilerde çökertene hastalığını
oluşturur. Bitkilerin özellikle alt yapraklarında yaprak lekelerine
ve daha da önemli olarak kök boğazı bölgesinde hastalık lekeleri oluşturur
ve bu lekeler zamanla tüm gövdeyi sarar ve bitkilerin solmasına ve daha
sonrada ölmesine neden olabilir. Hastalık etmeni meyveleride olgunluğun
her döneminde etkiler ve lekeler meyvenin bir kısmından başlar. Lekeler
hızla genişler ve 3-4 gün gibi kısa sürede yüm meyveyi kaplayabilir.
Bu meyveler üzerinde beyazımsı bir küf tabakası oluşubili, bunlar fungusun
sporları ve miselleridir. Meyvelerde oluşan bu lekerde çöküntü olmaz
veya düzenli bir şekilde sınırlanmamaktadır. Zamanla tüm meyve kahverengi
bir renk almakta ve daha ileri dönemlerde meyveler dökülmektedir.
Mücadelesi:
Kültürel Mücadele:
1.
Dayanıklı
bitkiler tercih edilmeli.
2. Hastalıktan ari ve dranajı iyi toprakların seçimi.
3. Bitkileri
su stresinde bırakmamalı.
4. En az üç yıl ürün rotasyonu yapılabilir, eşeyli üreme organı
olan oospor olumsuz koşullara uzun süre dayandığından etkili olmayabilir.
5. Hastalıklı bölgelerde dikkatli çalışılmalı, sağlıklı alanlara
toprak, alet ve hasta bitkiler taşınmamalı.
6. Kalsiyum
ve magnezyum gübrelemesine dikkat edilmeli.
7.
Aşırı sulamadan kaçınılmalı, su birikimi engellemeli ve yapılabilirsa
damlama sulama tavsiye edilmeli.
8. Nematot ile mücadeleye önem verilmeli.
9. Hastalıklı bitkiler hemen uzaklaştırlmalı ve imha edilmelidir.
10. Hastalık etmeni
genelde lokal olarak ortaya çıktığı durumlarda, o bölgelerde dikkatli
çalışılmalı, gerekirse önce bulaşık olmayan alanalarda çalışmaya başlanmalı
ve daha sonra bulaşık alanalrda çalışma yapılmalı.
11. Hastalık lokal ya da bir kaç bitkide ortaya çıktı ise bu
bitkilerin etrafındaki sağlıklı görülen bitkiler de dahil olmak hastalık
etmenine karşı kullanılan bir fungisit ile lokal olarak ilaçlama yapılabilir.
12. Alet ve ekipmanlar bulaşık bölgelerde çalışıldıktan sonra iyice
temizlenmeli.
Kimyasal
Mücadele:
Toprak
fumigasyonu (Methyl Bromide ve 1-3 Dichloropropene) dikimden önce tavsiye
ediliyor.