Etmenin
genel özellikleri :
Phoma
terrestris (Eşeyli
formu; Pyrenochaeta terrestris (Hansen)
G.W.&L.) fungal etmen
Pempe Kök lekesi hastalığından sorumlu patojendir. Fungal etmen başlıca
soğanlarda büyük problemler oluşturmaktadır. Sarımsakta hastalıktan
etkilenmekte, fakat hastalık
ekonomik seviyede zarara çoğunlukla neden olmamaktadır. Fungal etmen
soğanların köklerini direkt olarak infekte edebilir, yaralanmalar infeksiyon
için gerekli değildir, ama bitkiler daha duyarlı hale gelmektedir.
Fungal etmen toprakta ve bitki artıkları üzerinde uzun süre canlılığını
koruyabilir ve fungal etmenin sporları sulama suyu ve aletler ile taşınmaktadır.
Hastalık etmeni bir çok ülkede görülmekte ve soğanların en önemli hatalıklarından
biridir. Pempe kök çürüklük etmeni bitkilerin köklerine saldıran, fakat
yumrularda hastalık yapmayan bir kaç soğan hastalıklarından biridir.
Fugus için optimal sıcaklık derecesi yaklaşık olarak 28 °C
civarındadır, fakat 18°C
gibi düşük sıcaklıklarda da infeksiyon
mümkündür. İlk hastalık belirtileri tam kesin olmamakla birlikte Nisan
ortalarında görülmeye başlar ve hastalık sıcaklık artışı ile orantılı
olarak artmaktadır. Hastalığın etkisi toprağın eriyebilir tuz seviyesinin
yüksek olması ve kurak koşullarda artmaktadır. Hastalığın inokulum kaynağı
uzun süre toprakta canlı kalmasını sağlayan mikrosklerotlardır (dayanıklı
üreme organı). fungal etmen ayrıca toprakta diğer yabancıotları da infekte
eder ve varlığını uzun süre koruyabilir. Bu bitkilerden bazıları; arpa,
mısır, sorghum, domates, kavun, bezekye ve ıspanakdır.
Belirtileri:
Hastalık ya genç bitkilerde ya da daha sonra soğanın ileri dönemlerinde
görülebilir. İnfektelene kökler ilk önce sarıya döner, sonra pembe bir
renk alır, daha sonra parlak pempe ile kırmızı bir renge döner ve sonunda
soğanlar kururken koyu mor bir renk almaktadır. Daha sonra oluşan köklerde
ya hastalıklı olur veya ölürler. Küçük bitkiler hastalıktan dolayı ölmeyebilir.
Farklı olarak bitkilerin yumruları normal bir gelişme göstermez, yumruların
büyüklüğünde ve canlılığında azalma gözlenir ve bitkide genel bir bodurluk
görülür. Fusarium hastalığıda yaşlı soğan bitkilerinin köklerinde
pempe çürüklüğe neden olabilir, mikroskopik olarak böyle bitkiler ayırt
edilebilir. Ayrıca Fusarium köklerden başka yumrularda da hastalık
yapmaktadır.
Mücadelesi:
Kültürel
Mücadele:
1.
Dayanıklı çeşitler kullanılmalı.
2. Bitkileri yaralamadan ve böcek zararlarında korumalı.
3. Devamlı aynı tarlada soğan yeiştirciliğinden kaçınılmalı.
4. Ürün rotasyonu (5 yıl gibi) iyi sonuç vermemekle birlikte
tavsiye edilmektedir.
5. Hastalık etmenine konukçuluk yapan bitkiler yetiştirme ortamlarından
uzaklaştırlmalı, ve konukçuluk yapan ürünleri mütakip soğan yetiştiriciliği
yapılmamalı.
6. Toprak solarizasyonun hastalık etmeninin etkisini azaltığı
bildirlmektedir.
7. Bitkileri uygun gübreleme ve sulamaya tabii tutmalı.
Kimyasal Mücadele:
Metam
sodium ve chlorıpicrin gibi toprak ilaçları tavsiye dilmekte, fakat
kullanımı ekonomik olmayabilir.