Etmenin
genel özellikleri :
Phytophthora infestans (Mont.)
de Bary fungal bir hastalık etmeni olup, Solanaceae familyasına ait
bitkilerde (domates, patates, biber ve patlıcan) geç yanıklık (mildiyö)
hastalığına neden olur. Bölgelere göre ilkbahar ve yaz başlagıcında
hastalık belirtileri patates bitkilerinde görülmeye başlar. Hastalık
etmeni toprakta ve ölü bitki artıklarında canlılığını uzun süre koruyamaz,
fakat dayanıklı üreme organı olan oosporları muhafaza edilebilir. Bir
alanda epideminin (salgın) başlaması için mikroorganizma patates yumrularında
kışı geçirmekte ya da tohumluk patates veya şaşırtılacak domates fideleri
ile yeni bir alana tekrar girmelidir veyahutta canlı sporlar yağmurla
veya sulama suyu ile taşınmalıdır. Serin, yağışlı havalar (16 - 27 °C)
hastalığın gelişmesi için uygun iken, kuru ve sıcak havalar hastalığın
gelişmesini engelleyebilir. İnfektelenmiş gövde dokuları hastalık etmenini
kuru ve sıcak havalardan korur ve uygun koşullarda hastalık buralardan
tekrar gelişir ve büyük epidemilere yol açabilir. Yağmurlu, sisli ve
çiğ oluşumu yüksek olan yerlerde hastalık sık olarak karşımıza çıkar.
İnfekteli dokular üzerinde fungal etmenin sporları (sporongia) oluşur.
Yağmur ya da sulama suları sporları sağlıklı bitkilere taşır ve sporongialar
ıslak yaprak ve gövdeleri direkt yada stomalardan infekte ederler. Serin
ve nemli koşullarda, sporongia hareketli olan zoosporları da üretebilir
ve bu sporlarda bitkileri direkt olarak enfekte edebilir. Fungal etmen
yaprak ve gövde de hızla kolonize olur ve infektelen bölge hastalık
ilerken nekrotik olur. Lezyonların kenarlarında hastalığın devamını
sağlayan yeni sporongialar stomalardan çıkmaya başlar. Uygun koşullar
altında hastalık etmeni bir yaşam döngüsünü 4 gün içerisinde tamamlayabilir.
Gelişme sezonunda böyle yaşam dögüsü defaatlerce olabilir. Sporongia
veya zoosporlar da bitkilerin gelişme sezonlarında ya da hasatta ve
depoda patates yumrularını infekte edebilir. Hastlık ile bulaşık yumrular
depolanırsa, hastalık direk ya da indirekt olarak yumrulara zarar verebilir.
İndirek zararı yumruları diğer yumuşak çürüklük etmenlerine hassaslaştırmasıyla
olur. Hastalık etmeninin farklı biyotipleri bulunmakta (A1 ve A2 eşleşme
tipleri), bunlar bir araya geldiklerinde dayanıklı üreme organı olan
oosporlar oluşmaktadır. Kullanılan hiç bir tiçari çeşit P. infestans'
a yeteri kadar dayanıklılık vermemektedir. Hastalık bir kez ortaya çıktıktan
sonrada, kültürel önlemler hastalığın gelişmesini kontrol altına alamaz.
Hastalık başlamadan önce yapılan koruyucu kimyasal ilaçlar, ürünün tamamen
yok olamsını engelleyen tek bir kontrol metotdur.
Domateste Belirtileri:
Yaprak ve Gövde : Düzensiz, yeşil gibi, suda ıslanmış gibi hastalık
belirtileri yaprak, yapraksapı ve gövdelerde ortaya çıkar. Bu lekeler
serin ve nemli koşullarda mor ile siyah karışımı bir lezyon olşturarak
hızla genişlemeye başlar. Etkilenmiş gövde tamamen bu belirti ile kuşatılır
ve üst aksamı ölebilir. Yüksek nem ve yaprak ıslaklığının devam ettiği
sürece, pamuksu beyaz küf çoğunlukla yaprak alt yüzeyi kenarlarında
görülebilir. Kuru havalarda, infekteli yaprak dokuları hızla kurur ve
görülen beyaz küf ortadan kaybolur.
Meyve: Yeşil meyveler üzerinde gri-yeşil suda ıslanmış gibi lekeler
oluşur, zamanla genişler, birbirleri ile birleşir ve koyulaşır, sonuçta
büyük, sert, kahverengi derimsi görünümde bir belirti oluşur. Nemli
hava koşulları devam ederse, bol miktarda beyaz küf lezyonun üzerinde
gelişir ve sekonder yumuşak bakteriyel çürük etmenleri üzerinde gelişerek
tüm meyve etkilenebilir. Olgun meyvelerde ise lekeler krem renkli konsantrik
halkalar şeklinde kendini gösterir, lekeler zamanla birleşir ve tüm
meyveyi kaplayabilir.
Mücadelesi:
Kültürel Mücadele:
1.
Yaprak ve gövdeler kontrol edilerek koyu lekeli bitkiler şaşırtılmamalı.
2. Bitki artıkları uzaklaştırşmalı ve yok edilmelidir.
3. Sulama esnasında yaprakların ıslanmamalı, özellikle geç ve akşam
sulamalarından kaçınılmalı.
4. Bitkiler iyi şekilde havalanacak şekilde dikilmeli, seraların
havalanmasına önem verilmeli.
Kimyasal
Mücadele:
Zirai
Mücadele Teknik Talimatlarına göre tavsiye edilen kimyasal ilaçlar aşağıdaki
tabloda verilmektedir. İlaçlamalar düzenli aralıklarla yapılmalı, özellikle
hastalığın görüldüğü bölgelerde hastalık belirtileri ortaya çıkmadan
önce, bitkiler koruyucu ilaçlar ile ilaçlanmalıdır.
Kullanılan
Kimyasal İlaçlar (Fungisid) |
Kullanım
Miktarı
(100 Litre)
|
Azoxystrobin
SC 250 g/l |
75
cc |
Bakır
Oksiklorid WP 50% |
300
g |
Bakır
Oksit WP 50% |
500
g |
Bakıroksiklorid
SC 700 g/l |
200
cc |
Bakır
kompleks+Mancozeb WP 21+20%
|
300
g |
Captan
WP 50% |
300
g |
Chlorothalonil
WP 75% |
200
g |
Chlorothalonil+Bakıroksiklorid
WP 25+25% |
250
g |
Dichlofluanid
WP 50% |
200
g |
Dimethomorph+Mancozeb
WP 9+60% |
250
g |
Dimethomorph+
Bakıroksiklorid WP 6+40
|
300
g |
Imalazil
EC 500 g/l |
30
cc |
Folpet
WP 50% |
300
g/dekar |
Mancozeb
WP 80% |
200
g |
Maneb
WP 80% |
200
g |
Metiram
Kompleks DF 80% |
150
g |
Metalaksil+Mancozeb
WP 8+64% |
250
g |
Ozadixyl+Mancoeb
WP 10+56% |
200
g/dekar |
Ofurace+Folpet
SC 60+450 g/l |
200
cc |
Ziram
WP 80% |
300
g |