Etmenin
genel özellikleri :
Sclerotina
etmenleri:
- Sclerotinia
sclerotiorum (Lib.) de Bary
- S. minor Jagger
fungal
bir etmen olup, beyaz yada yumuşak çürüklük olarak bilinir ve hemen
hemen her yerde tarlada ve taşıma esnasında büyük kayıplara neden olabilir.
Hastalık etmeni biraz serin ve nemli koşulları sever ve kayıplara daha
fazla sebep olabilir. Hastalık bir bölgeye girdinmi oradan onu uzaklaştırmak
imkansızdır. Hastalık etmeni luşturduğu dayanıklı organları (sclerot)
sayesinde uzun yıllar toprakta canlılığını muhafaza edebilir. Konukçularından
bazıları; Domates, Patates, Fasulye, Patlıcan, Havuç, Kereviz, Biber,
Kabak, Elma, Karanfil gibi geniş bir konukçu listesine sahiptir.
Sclerotinia genusunun türleri, ya toprak kökenli ya da hava kökenli
patojenler olarak fonksiyon görürler. Hastalık etmeni hastalıklı dokularda
bol miktarda dayanıklı üreme organı olan sklerotlar üretir, eğer bu
scrotlar apothecium (eşyeli spor üretme organı, askospor) oluşturarak
çimlenirlerse, infeksiyon bitkilerin toprak üstü aksamlarında meydana
gelir. Toprak hattında ise infeksiyon ya askosporlardan ya da sklerotial
infeksiyon sonucu ortaya çıkmaktadır, toprak altındaki infeksiyonlar
da direk olarak sklerot infeksiyonlarıyla olmaktadır. Sclerotinia türlerinin
yaşam döngülerinin tamamı, yaklaşık olarak %90' ı sklerot halinde bulunmaktadır.
Yılın belirli zamanlarında, fungusun genetiksel özelliğine ve değişik
çevre faktörelrine bağlı olarak sklerotlar çimlenir ve konukçuyu direkt
olarak enfekteleyen misellerini ya da apothecium organlarını meydana
getirir. Miselyum ile konukçuenfeksiyonu yoprak seviyesinde ya da altında
meydana gelir. Sklerotlar ekzogenous besinlerin varlığında çimlenir
ve ilk olarak cansız organik maddeleri istila eden ve daha sonra ise
canlı bitki dokularını infekteyen misellerini meydana getirir. Konukçıu
dokunun kütikula dokularının enfeksiyonu mekanik bir basınç ile başarılır.
Misel infeksiyonu sclerotların bulunduğu bölgeden 2 cm kadar uzaklıktaki
bitkileri infekteyebilir. Eşeyli üreme devresinde ise fungus hava yolu
ile etrafa dağılan askosporları üreten apothecium organını meydana getirir.
Bu tür çimlenme için genellikle 10-20 °C' lik bir sıcaklığa gereksinim
duyulur. Uygun sıcaklık ve nem koşulları altında askosporlar serbest
kaldıktan sonra 3-6 saat içerisinde çimlenmektedir. Askosporlar canlı
olmayan konukçu dokularını çimlenir ve infekteler. Daha sonra ise gelişen
miselyum bitkinin sağlıklı dokularını infektelemektedir. İnfeksiyondan
sonra bitki dokularının içerisinde ya da üzrinde yüzeysel olarak tekrar
sklerotlar oluşmaktadır. Bitki dokularının ölmesi ya da sklerotların
bir şekilde toprağa düşmesi ile bunlar toprakta haftalar hatta yıllarca
dinlenme sporları olarak kalabilir. Aktif gelişme koşulları bulunca
bunlar tekara çimlenir ve yeni enfeksiyonlarını meydana getirir. Oluşan
sklerotlar uzun yıllar toprakta canlılığını muhafa edebilir ve toprak
nemi, pH ve toprak sıcaklığının canlılığı üzerinde çok fazla bir etkisi
bulunmamaktadır, bunu rağmen yüksek sıcaklık ve nem oranı bunlarının
konukçusu bulunmadığı zamanlarda çimlenmesini teşvik ettiği için toprak
yüzeyine yakın sklerotlarda parçalanma ya da ölümler söz konusu olabilir.
Bir çok mikroorganizma sklerotlar üzerinde öldürücü etkiye sahip olabilir,
Coniothyrium minitans ve bazı Trichoderma spp. türlerinin
bunlar üzerinde mykoparazit olarak etki yaptığı bilinmektedir. Funguslardan
elde dilen á-1,3 glucanase' ın sklerotial dokuları parçalamakta ya da
lysise etmektedir.
Belirtileri:
Dallarda, yapraklar ve gövde de ortaya çıkan belirtiler ilk önce
suda ıslanmış bir görünüm alır ve daha sonra dokular fungusun beyaz
iplik benzeri miselleri ile kaplanır. Küçük siyah organeller (sclerot)
pamukumsu miseller üzerinde oluşur. Belirtinin görüldüğü organların
üst kısmındaki dokular sararır, aniden solar ve daha sonradan ölür.
Bir ya da bir kaç simptom bitkinin tamamını öldürebilir.
Mücadelesi:
Kültürel Mücadele:
1.
Bitkileri aşırı sulamadan kaçınılmalı ve havalanmasına önem verilmeli.
2. 3-4 yıl ürün ratasyonu yapılmalı.
3. Gereksiz azotlu gübrelemeden kaçınılmalı.
4. Toprak solarizasyonu
5. Ürünler depolanacak ise iyi depolama koşulları kullanılarak
zarar en alt seviyeye çekilebilir.
6. Bahçe temizliğine önem verilmeli.
Kimyasal
Mücadele:
Zirai
Mücadele Teknik Talimatlarına göre tavsiye edilen kimyasal ilaçlar aşağıdaki
tabloda verilmektedir.